| Autor | Mirosław Wójcik |
|---|---|
| Tytuł | Porozumienie istotne. Szkic epistolarny Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (w świetle korespondencji z Jerzym Stempowskim) |
| Słowa kluczowe | Gustaw Herling-Grudziński, Jerzy Stempowski, polska literatura emigracyjna XX wieku, korespondencja, archiwum |
| Strony | 71-81 |
| Pełny tekst | |
| Tom | 37 |
Artykuł zarysowuje sylwetkę twórczą Gustawa Herlinga-Grudzińskiego rekonstruowaną na podstawie jego diarystyki i listów, zwłaszcza nieopublikowanej jeszcze korespondencji wzajemnej z Jerzym Stempowskim. Korespondencja Stempowskiego i Herlinga-Grudzińskiego, będąca pokoleniowym pomostem tradycji myślenia o powinnościach pisarza wobec historii, przynosi wiele interesujących szczegółów dotyczących socjologii życia literackiego – nie tylko emigracyjnego, ale i krajowego. Odnajdujemy w niej wiele nader trafnych i błyskotliwych ocen zjawisk społecznych i kulturowych XX wieku, w tym nierzadko wyrażonych w postaci sentencjonalnych formuł. W treści tych listów obecne są również dalekowzroczne i trafne diagnozy sytuacji krajów europejskich i Polski w pojałtańskiej rzeczywistości lat 40. i 50., sytuacji politycznej i kulturalnej w Rosji przed- i porewolucyjnej, a także celne spostrzeżenia definiujące miejsce i możliwości emigranta, wolnych od zobowiązań społecznych tych pisarzy, którzy w Kraju muszą rezygnować z wyrażania publicznie samodzielnej opinii w imię na nowo zdefiniowanych powinności narodowych czy politycznych.