Studia Filologiczne UJK

Streszczenie

Artykuł dotyczy językowych wykładników funkcji kobiety, które są istotne dla tworzenia etymologii potocznych (ludowych) nazw miejscowych. Wskazano, że wśród powszechnie stosowanych metod potocznego etymologizowania ważne miejsce zajmuje wykorzystanie antroponimów i apelatywów żeńskich oraz innych motywów kobiecych, które mogą pełnić zarówno funkcję językową, jak i literacką. W analizie wyróżniono najczęściej spotykane modele potoczne, w których motywację toponimu powiązano z: 1) imieniem lub przydomkiem żeńskim (Jurata : Jurata; Częstochowa : Częstochowa; Żywiec : Żywia; Klimontów : Klementynka // Klementyna); 2) imieniem żeńskim i męskim (Skarżysko : Skar + Żyska; Warszawa : Wars + Sawa); 3) wypowiedzeniem zawierającym imię żeńskie (Micigózd : Mici gust, Warszawa : Warsz Ewa / Warz, Ewo! / warz, Ewa; Grajewo : Graj, Ewo!) lub apelatyw(-y) rodzaju żeńskiego (Iłża : jej łza; Starachowice : stara chowa tajemnicę). Podkreślono niezgodności między strukturą językoznawczą toponimu a wtórnym podziałem morfemowym dokonywanym w etymologiach potocznych, a także zauważalną tendencję do szerzenia się semantyki pamiątkowej nazw miejscowych.