Studia Filologiczne UJK

Streszczenie

Sabiha Zekeriya Sertel (1895‒1968) była intelektualistką, dziennikarką i tłumaczką, która obszernie pisała o polityce, społeczeństwie i kulturze, a także tłumaczyła, we wczesnej republikańskiej Turcji, teksty odnoszące się do polityki lub problematyki gender. Działalność tłumaczeniowa Sertel nie została doceniona przez naukowców mimo faktu, że bez jej tłumaczeń wiele cennych tekstów nie byłoby znane szerszym kręgom tureckich odbiorców. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie Sertel przede wszystkim jako tłumaczki i animatorki kultury, która odgrywała istotną rolę w życiu politycznym i intelektualnym wczesnej republiki tureckiej. Odwołując się do teorii kultury stworzonej przez Itamara Evena-Zohara, niniejszy tekst analizuje również wpływ Sertel jako tłumaczki w kontekście kultury kontrolowanej i finansowanej przez państwo w okresie wczesnej republiki tureckiej. Większość tłumaczeń Sabihy Sertel ukazało się w okresie kiedy instytucje kultury, kontrolowane przez postępowy reżim jednopartyjny, wykorzystywały tłumaczenie jako narzędzie w procesie edukacji powstającego narodu. Chociaż Sertel entuzjastycznie popierała wczesne reformy republikańskie i finansowaną przez państwo planową politykę kultury w latach trzydziestych XX wieku, jej postawa wobec reżimu i jego projektu oświeceniowego nie była jednak niezmienna. Ten artykuł w sposób szczególny skupia się na tym jak Sertel próbowała wprowadzić pojęcia egalitaryzmu, feminizmu, demokracji a także idee oparte na podziale klasowym w obręb finansowanego przez państwo projektu akulturacji, który jak wierzyła był istotnym narzędziem wpływu na polityczne i kulturowe trendy w kraju przechodzącym gwałtowną modernizację. I tak Woman and Socialism Augusta Bebela w tłumaczeniu Sebihy Sertel jest jednym z pierwszych tekstów w Turcji, który odnosi się do pojęć patriarchalizmu, socjalizmu i gender. Tłumaczenia pozwalały na wyrażenie tych opinii dotyczących fundamentalnych kwestii społeczno-politycznych w Turcji, których nie można było głosić otwarcie, a także tych, które dominujące ideologie wypchnęły poza pole dyskursu. W rezultacie niniejsza praca ma na celu zweryfikowaniu pozycji tłumaczki, która z jednej strony dostosowywała się do różnych aspektów wczesnego tureckiego reżimu republikańskiego, z drugiej zaś próbowała wpisać lewicową i feministyczną perspektywy w turecką literaturę polityczną.